Abdul Qadeer Khan - người được tôn vinh là "cha đẻ" của chương trình hạt nhân của Pakistan vừa qua đời hôm Chủ nhật (10/10).
Abdul Qadeer Khan - "Cha đẻ" bom hạt nhân Pakistan. Ảnh Aaljazeera
Theo Aaljazeera, nhà khoa học nguyên tử Abdul được tôn vinh ở Pakistan vì đã biến nước này thành cường quốc vũ khí hạt nhân Hồi giáo đầu tiên trên thế giới. Nhưng ông bị phương Tây coi là một "tội đồ" nguy hiểm vì buôn lậu công nghệ vũ khí hạt nhân cho Triều Tiên, Iran, Libya.
Khan đã bị quản thúc tại gia ở Islamabad vào năm 2004 sau khi ông thừa nhận điều hành một mạng lưới phổ biến vũ khí hạt nhân tới ba quốc gia trên.
Năm 2006, ông được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, nhưng đã bình phục sau khi phẫu thuật. Năm 2009, Khan kết thúc việc bị quản thúc tại gia nhưng khi ra ngoài luôn được tháp tùng.
Khan qua đời ở tuổi 85 tại thủ đô Islamabad vì các vấn đề về phổi sau khi nhập viện điều trị Covid-19 gần đây. Sau khi trở về nhà vài tuần trước, Khan nhanh chóng được đưa trở lại bệnh viện vì tình trạng bệnh xấu đi.
Tin tức về cái chết của ông đã làm dâng lên một làn sóng tiếc thương cùng những lời ca ngợi về các di sản ông để lại.
"Tôi đau buồn sâu sắc trước cái chết của tiến sĩ A.Q. Khan", Thủ tướng Pakistan Imran Khan đăng trên Twitter, nhấn mạnh việc nhà khoa học hạt nhân đã được yêu mến như thế nào nhờ "những cống hiến quan trọng trong nỗ lực đưa chúng ta trở thành một cường quốc vũ khí hạt nhân".
"Với người dân Pakistan, ông ấy là một biểu tượng quốc gia", Thủ tướng Imran Khan cho hay.
Lãnh đạo đối lập Shehbaz Sharif cũng gọi cái chết của ông Khan là một "mất mát to lớn đối với quốc gia". "Hôm nay, chúng ta đã mất đi một ân nhân thực sự, người đã phụng sự đất nước bằng cả trái tim và linh hồn", ông tweet.
Qadeer Khan được ca ngợi vì góp phần đưa Pakistan sánh ngang với Ấn Độ trong lĩnh vực nguyên tử và khiến khả năng phòng thủ của nước này trở nên "bất khả xâm phạm".
Sinh ngày 1/4/1936 tại Bhopal, Ấn Độ, Qadeer Khan cùng gia đình di cư đến Pakistan vào năm 1947 khi mới 11 tuổi. Ông lấy bằng khoa học tại Đại học Karachi năm 1960, sau đó tiếp tục theo học ngành kỹ thuật luyện kim ở Berlin trước khi hoàn thành các nghiên cứu bậc cao ở Hà Lan và Bỉ.
Đóng góp quan trọng nhất của ông cho chương trình hạt nhân Pakistan là mang về công nghệ làm giàu uranium. Tuy nhiên, ông bị cáo buộc đánh cắp nó từ Hà Lan khi làm việc cho tập đoàn kỹ thuật hạt nhân Urenco rồi đem công nghệ này về nước vào năm 1976.
Khi ông trở về, thủ tướng Pakistan khi đó là Zulfikar Ali Bhutto đã giao Qadeer Khan phụ trách dự án làm giàu uranium mới hình thành của chính phủ.
Năm 1978, nhóm của ông làm giàu uranium thành công và đến năm 1984, họ đã phát triển được vũ khí hạt nhân. Qadeer Khan lâu nay vẫn cho rằng phòng thủ hạt nhân là biện pháp răn đe hiệu quả nhất.
Sau khi Pakistan thực hiện các vụ thử nghiệm nguyên tử vào năm 1998 nhằm đáp trả những vụ thử nghiệm của Ấn Độ, Qadeer Khan khẳng định Pakistan "không bao giờ muốn chế tạo vũ khí hạt nhân nhưng buộc phải làm vậy".
Những tranh cãi trong cuộc đời Qadeer Khan không thể làm ông giảm mức độ nổi tiếng tại Pakistan. Đã có rất nhiều trường học, viện nghiên cứu, bệnh viện trên khắp Pakistan được đặt theo tên ông.
Abdul Qadeer Khan - "Cha đẻ" bom hạt nhân Pakistan. Ảnh Aaljazeera
Theo Aaljazeera, nhà khoa học nguyên tử Abdul được tôn vinh ở Pakistan vì đã biến nước này thành cường quốc vũ khí hạt nhân Hồi giáo đầu tiên trên thế giới. Nhưng ông bị phương Tây coi là một "tội đồ" nguy hiểm vì buôn lậu công nghệ vũ khí hạt nhân cho Triều Tiên, Iran, Libya.
Khan đã bị quản thúc tại gia ở Islamabad vào năm 2004 sau khi ông thừa nhận điều hành một mạng lưới phổ biến vũ khí hạt nhân tới ba quốc gia trên.
Năm 2006, ông được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, nhưng đã bình phục sau khi phẫu thuật. Năm 2009, Khan kết thúc việc bị quản thúc tại gia nhưng khi ra ngoài luôn được tháp tùng.
Khan qua đời ở tuổi 85 tại thủ đô Islamabad vì các vấn đề về phổi sau khi nhập viện điều trị Covid-19 gần đây. Sau khi trở về nhà vài tuần trước, Khan nhanh chóng được đưa trở lại bệnh viện vì tình trạng bệnh xấu đi.
Tin tức về cái chết của ông đã làm dâng lên một làn sóng tiếc thương cùng những lời ca ngợi về các di sản ông để lại.
"Tôi đau buồn sâu sắc trước cái chết của tiến sĩ A.Q. Khan", Thủ tướng Pakistan Imran Khan đăng trên Twitter, nhấn mạnh việc nhà khoa học hạt nhân đã được yêu mến như thế nào nhờ "những cống hiến quan trọng trong nỗ lực đưa chúng ta trở thành một cường quốc vũ khí hạt nhân".
"Với người dân Pakistan, ông ấy là một biểu tượng quốc gia", Thủ tướng Imran Khan cho hay.
Lãnh đạo đối lập Shehbaz Sharif cũng gọi cái chết của ông Khan là một "mất mát to lớn đối với quốc gia". "Hôm nay, chúng ta đã mất đi một ân nhân thực sự, người đã phụng sự đất nước bằng cả trái tim và linh hồn", ông tweet.
Qadeer Khan được ca ngợi vì góp phần đưa Pakistan sánh ngang với Ấn Độ trong lĩnh vực nguyên tử và khiến khả năng phòng thủ của nước này trở nên "bất khả xâm phạm".
Sinh ngày 1/4/1936 tại Bhopal, Ấn Độ, Qadeer Khan cùng gia đình di cư đến Pakistan vào năm 1947 khi mới 11 tuổi. Ông lấy bằng khoa học tại Đại học Karachi năm 1960, sau đó tiếp tục theo học ngành kỹ thuật luyện kim ở Berlin trước khi hoàn thành các nghiên cứu bậc cao ở Hà Lan và Bỉ.
Đóng góp quan trọng nhất của ông cho chương trình hạt nhân Pakistan là mang về công nghệ làm giàu uranium. Tuy nhiên, ông bị cáo buộc đánh cắp nó từ Hà Lan khi làm việc cho tập đoàn kỹ thuật hạt nhân Urenco rồi đem công nghệ này về nước vào năm 1976.
Khi ông trở về, thủ tướng Pakistan khi đó là Zulfikar Ali Bhutto đã giao Qadeer Khan phụ trách dự án làm giàu uranium mới hình thành của chính phủ.
Năm 1978, nhóm của ông làm giàu uranium thành công và đến năm 1984, họ đã phát triển được vũ khí hạt nhân. Qadeer Khan lâu nay vẫn cho rằng phòng thủ hạt nhân là biện pháp răn đe hiệu quả nhất.
Sau khi Pakistan thực hiện các vụ thử nghiệm nguyên tử vào năm 1998 nhằm đáp trả những vụ thử nghiệm của Ấn Độ, Qadeer Khan khẳng định Pakistan "không bao giờ muốn chế tạo vũ khí hạt nhân nhưng buộc phải làm vậy".
Những tranh cãi trong cuộc đời Qadeer Khan không thể làm ông giảm mức độ nổi tiếng tại Pakistan. Đã có rất nhiều trường học, viện nghiên cứu, bệnh viện trên khắp Pakistan được đặt theo tên ông.